Γράφει η Δρ. Δέσποινα Πρίνια
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέπτεται στη διάρκεια της περιοδείας του στην Ήπειρο τη Βίτσα, στο πλαίσιο υποστήριξης του αιτήματος για την ένταξη των Ζαγοροχωρίων στον Κατάλογο των Πολιτιστικών Τοπίων της UNESCO. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, υπολογίζεται τον Φεβρουάριο 2021 να κατατεθεί στην UNESCO ο τελικός φάκελος, έτσι ώστε να ξεκινήσουν οι διαδικασίες που προβλέπονται από τον Οργανισμό, που εκκρεμούν από το 2014, όταν ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού η κατάρτιση του φακέλου υποψηφιότητας των Ζαγοροχωρίων για την ένταξή τους στον Κατάλογο των Πολιτιστικών Τοπίων της UNESCO, φάκελος που έμεινε για άγνωστους λόγους ανενεργός από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ως το καλοκαίρι του 2019, οπότε και το συγκεκριμένο ζήτημα ήρθε εκ νέου στην επιφάνεια, στα πλαίσια του αναπτυξιακού προγραμματισμού της κυβέρνησης.
Η αναπτυξιακή αξία των Πολιτιστικών διαδρομών
Όμως τι είναι τα «πολιτιστικά τοπία» και πώς συμβάλουν στην αναπτυξιακή στρατηγική;
Στην πραγματικότητα, τα πολιτιστικά τοπία δεν είναι μουσειακά αντικείμενα, είναι κατοικημένα, ζωντανά τοπία, που έχουν αναγνωριστεί ως «η διεπαφή μεταξύ φύσης και πολιτισμού», αντικατοπτρίζοντας έτσι τη διαδρομή, τη διασύνδεση και αλληλεξάρτηση ανθρώπινου στοιχείου, πολιτιστικών σχημάτων, του τοπίου και των συσχετιζόμενων οικολογικών συστημάτων.
Η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Οργάνωσης του ΟΗΕ για την Εκπαίδευση, την Επιστήμη και τον Πολιτισμό (UNESCO) (1992, 1996, 2002, 2011) ορίζει τα πολιτιστικά τοπία ως γεωγραφικές περιοχές, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το συνδυασμένο έργο της φύσης και του ανθρώπου. Απεικονίζουν δηλαδή την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας κατά την πάροδο του χρόνου, υπό την επίδραση των φυσικών περιορισμών ή δυνατοτήτων που παρουσιάζει το φυσικό τους περιβάλλον, αλλά και διαδοχικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών δυνάμεων, τόσο εξωτερικών όσο και εσωτερικών. Το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), στη Διακήρυξη για τα Τοπία Κληρονομιάς (2004, 2009), εστιάζει στα πολιτιστικά τοπία με όρους «αλληλεπίδρασης ανθρώπων και φύσης κατά την πάροδο του χρόνου», αφού τα πολιτιστικά τοπία είναι ζωντανά τοπία, που αλλάζουν με τον ίδιο ρυθμό με τον οποίο ο πολιτισμός, το κλίμα και ο φυσικός περίγυρος αλλάζουν εντός και γύρω από αυτά.
Τα Πολιτιστικά Τοπία επιλέγονται από την UNESCO λόγω της ιδιαίτερης, οικουμενικής τους σημασίας, της αντιπροσωπευτικότητάς τους όσον αφορά καθορισμένες γεωπολιτισμικές περιοχές, καθώς και λόγω της ικανότητάς τους να εκπροσωπήσουν τα ουσιαστικά και διακριτά πολιτισμικά στοιχεία τέτοιων περιοχών. Η προστασία των Πολιτιστικών Τοπίων μπορεί να συμβάλει θετικά στις σύγχρονες τάσεις και εργαλεία αειφόρου χρήσης της γης και να διατηρήσει ή ακόμα και να ενισχύσει τις φυσικές αξίες του τοπίου. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τη διατήρηση της βιολογικής πολυμορφίας, ενισχύοντας έτσι εκτός από την πολιτιστική οικονομία και την πράσινη οικονομία και τους αναπτυξιακούς δείκτες μιας «διαδρομής».
Η επιτυχής διασύνδεση πολιτιστικών διαδρομών και διαδρομών αειφορίας εξελίσσεται έτσι τα τελευταία δέκα χρόνια σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις βιώσιμων τουριστικών διαδρομών, βάζοντας πρακτικά στον παγκόσμιο χάρτη βιώσιμου τουρισμού όσο περισσότερους αναπτυσσόμενους τουριστικούς προορισμούς μιας χώρας.
Το Ζαγόρι βρίσκεται από το 2014 στα προς ένταξη τοπία, πληρώντας τις προς ένταξη προϋποθέσεις, για το χάρτη αειφόρου ανάπτυξης. Και είναι απορίας άξιο πώς σε μια χώρα με 17 «πιστοποιημένες» τοποθεσίες της UNESCO, η προηγούμενη κυβέρνηση επέλεξε να μείνει πίσω στο τραίνο της αειφόρου ανάπτυξης. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού και η ανακίνηση του φακέλου δημιουργεί βάσιμες ελπίδες ότι η κυβέρνηση έχει πάρει το μήνυμα των καιρών, θέτοντας τη βιώσιμη τουριστική-πολιτιστική και αειφόρο ανάπτυξη στην ατζέντα των βασικών αναπτυξιακών προτεραιοτήτων της.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο EXPERTNEWS.GR, 17 Σεπ 2019
