Το Μουσείο της Ακρόπολης

Στις 17 Ιουνίου του 2008, με τα επίσημα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης, τέθηκαν  οι βάσεις μιας αλλαγής στρατηγικής της Ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των «μαρμάρων» από το Βρετανικό Μουσείο και την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα, αφού το ίδιο το Μουσείο αποτελούσε στην πραγματικότητα το «όχημα» και το βασικό επιχείρημα σε ένα αίτημα δεκαετιών, με τη Ζωφόρο του Ναού, τις Μετόπες και τα Αετώματανα εκτίθενται για πρώτη φορά σε πλήρη ανάπτυξη.

Με μια μουσειακή και ιστορική καινοτομία ωστόσο, αφού τα αυθεντικά γλυπτά εκτίθενται στοχευμένα μαζί με τα γύψινα εκμαγεία (του 1846) , ώστε να καταστεί απόλυτα προφανής στον επισκέπτη η «απουσία» των αυθεντικών που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, προκαλώντας τη διεθνή κοινότητα να συνταχθεί με το αίτημα της Ελληνικής κυβέρνησης για την επιστροφή των μαρμάρων και την επανένωση ενός μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της ανθρωπότητας.

«Το σκεπτικό της έκθεσης, όπως εξηγούσε την ημέρα των εγκαινίων ο κ. Παντερμαλής, είναι να δημιουργείται στον επισκέπτη «η αίσθηση του περιπάτου, προκειμένου να συνειδητοποιεί τον τόπο που βρίσκονται οι ανασκαφές και τα έργα της έκθεσης, αφού η αίθουσα του Παρθενώνα ατενίζει υψομετρικά τον Παρθενώνα, ενώ παράλληλα τα γύψινα εκμαγεία στη θέση των αυθεντικών μαρμάρων δεν αφήνουν περιθώρια για τη μεγαλύτερη κλοπή της ιστορίας».

Μια στρατηγική που παρέμεινε ανενεργή στα χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ, με αποκορύφωμα το ανιστόρητο γραφειοκρατικό αυτογκόλ του κτηματολογίου και του «ιδιοκτησιακού» καθεστώτος της Ακρόπολης, που έπρεπε να καταγράψει στο εθνικό κτηματολόγιο το νόμιμο ιδιοκτήτη ενός μνημείου παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας εντός χρονικής προθεσμίας…

Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ελληνική κυβέρνηση, με μια στοχευμένη στρατηγική πολιτιστικής διπλωματίας, που από το 2019 κάνει τον Πολιτισμό βασικό πρέσβη της Ελλάδας στον κόσμο, φαίνεται να αξιοποίησαν τόσο την αρχική στρατηγική και τους συμβολισμούς που έθεσε το Μουσείο της Ακρόπολης, όσο και τη συγκυρία της βρετανικής κοινής γνώμης, «ωριμάζοντας» για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες τις ρεαλιστικές συνθήκες και το  κλίμα στη διεθνή κοινότητα για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα.

Η επανένωση των θραυσμάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου

Στο πλαίσιο της προσπάθειας να συγκεντρωθεί το σύνολο των αποτμημάτων του διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο, η επανένωση των θραυσμάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ήταν το πρώτο βήμα και ένα υψηλού συμβολισμού μήνυμα για την επανένωση των Γλυπτών, που έστειλε ο ίδιος πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, με την επιστροφή θραυσμάτων των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Μουσείο της Ακρόπολης.

«Αυτό το ταξίδι της επιστροφής εκπέμπει από μόνο του ένα ηχηρό μήνυμα επανένωσης όλων των τμημάτων αυτού του μοναδικού μνημείου της ανθρωπότητας» τόνισε ο πρωθυπουργός, υπογραμμίζοντας ότι «είναι ένα πρώτο αλλά πολύ σημαντικό βήμα στην προσπάθεια να συγκεντρωθούν εδώ, στο Μουσείο της Ακρόπολης, όλα τα μικρότερα και μεγαλύτερα μέρη του διακόσμου του Παρθενώνα που βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο».

Άλλωστε, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός, «η επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα δεν αποτελεί θέμα απόστασης, γιατί, είτε αυτά βρίσκονται εδώ στην Αθήνα είτε οπουδήποτε στον κόσμο, προορισμός τους είναι μόνο ο Ιερός Βράχος και το σπουδαίο αυτό μουσείο». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε ότι «το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο δείχνει έναν δρόμο ευθύνης και επιστημονικής συνέπειας. Αυτόν τον δρόμο ακολουθεί και συνολικά η ελληνική Πολιτεία, αναβαθμίζοντας σε ανώτατο κυβερνητικό επίπεδο την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Ένα αίτημα της UNESCO, ένα αίτημα πια της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά και ένα θέμα το οποίο πιστεύω ότι αντιλαμβάνεται και προσωπικά ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, όπως διαπίστωσα στην πρόσφατη συνάντησή μας».

Τα θραύσματα προέρχονται από τη ζωφόρο, τις μετόπες και τα αετώματα του Παρθενώνα. Το ένα από αυτά, το επάνω μέρος μιας νεανικής κεφαλής, συνδέεται με τη μορφή του δεύτερου από τα αριστερά επόπτη της πομπής των Παναθηναίων, που εικονίζεται στον λίθο VII της ανατολικής ζωφόρου. Αποτελεί το μοναδικό αυθεντικό θραύσμα του λίθου στο Μουσείο Ακρόπολης καθώς ο υπόλοιπος βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου. Η δεύτερη κεφαλή αποδίδεται στον πρώτο από αριστερά θαλλοφόρο της πομπής των Παναθηναίων, που εικονίζεται στον λίθο IX της βόρειας ζωφόρου.

Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Συμβουλίου του Μουσείου Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής «Δεν νομίζω ότι υπάρχει παγκοσμίως άλλο μνημείο που να είναι έτσι διαμελισμένο και να καταβάλλονται προσπάθειες χρόνια τώρα να επανασυνδεθούν τα κομμάτια. Αυτό το μνημείο δέχεται σήμερα μερικά από τα σπαράγματά του και όλοι ελπίζουμε ότι αυτή η πράξη είναι μία νέα αρχή στο ζήτημα της αποκατάστασης των Γλυπτών του Παρθενώνα». Έρχονται σήμερα στο Μουσείο της Ακρόπολης, πρώτα αυτά, από την ίδια μας τη χώρα, για να αποτελέσουν παράδειγμα συνάρθρωσης και άλλων θραυσμάτων και λίθων που έχουν κατά καιρούς διασπαρεί στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες». Μια δήλωση που προαιώνιζε το επόμενο βήμα: την παράδοση και τοποθέτηση του παρθενώνειου «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης

Η παράδοση του «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης

«Η προσπάθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης προκειμένου να επιτευχθεί η μόνιμη επανένωση όλων των Γλυπτών του Παρθενώνα συνεχίζεται αμείωτη», επισήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ σημείωσε ότι η λύση η οποία βρέθηκε στην προκειμένη περίπτωση «αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει διάθεση μεταξύ των μουσείων, μεταξύ των πολιτιστικών αρχών δύο χωρών, μπορεί να βρεθεί μία λύση η οποία είναι αμοιβαία αποδεκτή. Το Βρετανικό Μουσείο, το οποίο θα πρέπει πια να αντιληφθεί ότι έχει έρθει ο καιρός τα μάρμαρα του Παρθενώνα τα οποία έφυγαν από την Ελλάδα σε συνθήκες που λίγο-πολύ είναι όλες γνωστές, να επιστρέψουν πια εδώ, στο φυσικό τους σπίτι», δήλωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά την εκδήλωση για την παράδοση και τοποθέτηση του παρθενώνειου «θραύσματος Fagan» στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Το θραύσμα, που δόθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης από το Μουσείο Antonino Salinasτου Παλέρμο με τη μέθοδο της κατάθεσης, όχι ως δάνειο, θα εκτίθεται στην Αθήνα για τα επόμενα οκτώ χρόνια, ενώ η περιφερειακή διοίκηση της Σικελίας επιδιώκει το ιστορικό κειμήλιο να παραμείνει σε μόνιμη βάση στην Ελλάδα και έχει ζητήσει από την κεντρική κυβέρνηση στη Ρώμη τη νομική διευθέτηση του ζητήματος μέσω του Κώδικα περί της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Θέμα που εξετάζεται στο πλαίσιο της Επιτροπής Ανάκτησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που έχει συσταθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού της Ιταλίας.

Το «θραύσμα Fagan», που αποτελεί απότμημα του λίθου VI της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα, όπου αναπαρίστανται ολύμπιοι θεοί ενώ παρακολουθούν την πομπή των Παναθηναίων και την παράδοση του πέπλου στην πολιούχο θεά Αθηνά, αποτελεί ίσως και την ισχυρότερη ένδειξη ότι χτίζεται συμβολικά και διπλωματικά, η δυναμική για την προοπτική επαναπατρισμού των γλυπτών του Παρθενώνα.

Όπως επεσήμανε ο Πρωθυπουργός, «είναι σαφής η δυναμική που οικοδομείται σταδιακά για τον επαναπατρισμό των Γλυπτών», προσθέτοντας ότι «η επίσκεψή του στην Ντάουνινγκ Στριτ συνέβαλε στο να δημιουργηθεί ένα μεγάλο κύμα διεθνούς υποστήριξης, ενώ η συμφωνία με το «Antonino Salinas» θα μπορούσε να αποτελέσει οδικό χάρτη για μία συμφωνία με το Λονδίνο.»

Μια ιστορική εξέλιξη και θεσμικά, για την Επιτροπή Ανάκτησης και Αποκατατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, που δικαιώνει το πάγιο αίτημα του Οργανισμού για την επιστροφή των γλυπτών, με τη διεθνή κοινότητα στο πλευρό της χώρας μας.

——

Δημοσιεύθηκε στο ExpertNews.gr στις 10/01/2022